Λιμήν Ιέρακος

Λιμήν Ιέρακος επίσημη ονομασία ή Γέρακας στην καθομιλουμένη ή Ιέραξ όπως ονομαζόταν κατά τα βυζαντινά χρόνια. Ανήκει στο Δήμο Μονεμβασιάς και έχει 77 κατοίκους.

Κατά μία εκδοχή ονομάστηκε έτσι γιατί η θέση του το κάνει να μοιάζει με αρπακτικό πουλί που κατοπτεύει όλη την περιοχή. Άλλη εκδοχή είναι ότι ονομάστηκε από παραφθορά της λέξης Ζάραξ. Ο Ζάραξ ήταν αρχαία πόλη της οποίας τα ερείπια βρίσκονται βόρεια του σημερινού λιμανιού στην άκρη μιας μικρή χερσονήσου. Σύμφωνα με τον Παυσανία, πήρε το όνομά της από τον τον Λακεδαιμόνιο ήρωα Zάρηκα που την ίδρυσε μεταξύ 1300 και 1200 π.Χ. γιό του βασιλιά της Καρύστου Πετραίου.

Βρισκόταν κατά την αρχαιότητα στα όρια των περιοχών που ελέγχονταν από Aργείους και Σπαρτιάτες. Για μεγάλο διάστημα είχε γίνει αντικείμενο μεταξύ τους διαμάχης. Κατά τους ρωμαϊκούς χρόνους ανήκε στο Kοινό των Eλευθερολακώνων (Παυσ. III, 21, 7). Ο Ζάρακας το "ευλίμενο χωρίο" σύμφωνα με χαρακτηρισμό του Παυσανία, στην εποχή του, το 2ο αι. μ.Χ. παρουσίαζε μάλλον εικόνα εγκατάλειψης. Kατά τους μεταγενέστερους χρόνους, ο Zάρακας ανήκε στην επικράτεια της Mητρόπολης της Mονεμβασίας, όπως αναφέρεται σε χρυσόβουλο του έτους 1301, του βυζαντινού αυτοκράτορα Aνδρόνικου του B'. Αποτέλεσε ορμητήριο πειρατών, ναυτικό σταθμό των Βυζαντινών για την απόκρουση των Σαρακηνών και κτήση των Ενετών. Σύμφωνα με περιηγητές η περιοχή ονομάστηκε αργότερα "Porto Bottas", ενώ ο Pouqueville αναφέρει το όνομα "Porto des tonneaux" και ο Leake το όνομα "Porto Cadena". Το "Porto Cadena" προέρχεται από την αλυσίδα που έκλειναν το στόμιο του όρμου οι Ενετοί όταν είχαν την περιοχή υπό τον έλεγχο τους.

Ο Αντρέας Καρκαβίτσας στα «Λόγια της Πλώρης» γράφει "Λιμανάκι ολοστρόγγυλο με καταπράσινες πλαγιές, με σπιτάκια πασίχαρα, με κάστρου χαλάσματα ζερβόδεξα ανοίγει εμπρός στο θαλασσόδαρτο ξύλο" περιγράφοντας ένα θρύλο για το πως έμαθαν οι ναυτικοί το λιμάνι του Γέρακα.

Ο σημερινός οικισμός και το λιμάνι βρίσκονται στο εσωτερικό μιας μακρόστενης λωρίδας θάλασσας που εισέρχεται στη στεριά προφυλαγμένη στην είσοδό της από ψηλούς βράχους. Λόγω της μορφολογίας του προστατεύεται από κάθε καιρό. Η περιοχή εκτός από οικισμός είναι ένας πολύ όμορφος υδροβιότοπος όπου βρίσκουν καταφύγιο πολλά είδη πουλιών και ψαριών. Ιδανικός χώρος για χαλάρωση, περπάτημα και φαγητό μιας και υπάρχουν αρκετά εστιατόρια - ψαροταβέρνες.