Θεσσαλονίκη

Θεσσαλονικη ,η συμπρωτεύουσα της Ελλάδας και η μόνη συνμπρωρωτεύουσα ανά τον κόσμο.

Τι να πρωτοπεί κανείς για αυτή την πόλη.

Την ερωτεύεται ο καθένας από την πρώτη στιγμή.

Η πόλη που θα ερωτευτείς και η πολη για να ερωτευτείς!

Ιδρύθηκε το 316/5 π.Χ. από το Μακεδόνα στρατηγό Κάσσανδρο, που της έδωσε το όνομα της συζύγου του και ετεροθαλούς αδελφής του Μεγάλου Αλεξάνδρου.

Που και αυτή το όφειλε στην μητέρα της, τη Θεσσαλή Νικησίπολη, την οποία παντρεύτηκε ο Φίλιππος Β', γάμος που θεωρήθηκε «νίκη Μακεδόνων και Θεσσαλών» ενάντια στο καθεστώς των Φερών.

Το σήμα κατατεθέν της πόλης ο Λευκός Πύργος 

αλλά και ο Πύργος του ΟΤΕ που συμβολίζει τη διεθνή έκθεση Θεσσαλονίκης που διεξάγεται κάθε χρόνο στην ευρύτερη περιοχή γύρω από αυτόν.

Υπάρχουν καραβάκια που μπορείς να κάνεις τον περίπλου του λιμανιού, και να θαυμάσεις την πόλη από τη θάλασσα, αλλά και τη διαδρομή από το λευκό Πύργο έως και τη Θέρμη τους καλοκαιρινούς μήνες.

Ιστορία της Θεσσαλονίκης έως την Απελευθέρωση

Η Θεσσαλονίκη εικάζεται πως ιδρύθηκε στη θέση της αρχαίας Θέρμης, η οποία αποτελούσε τον σημαντικότερο οικισμό της περιοχής. Από τη Θέρμη, πήρε το όνομα του ο Θερμαϊκός Κόλπος. Η ακριβής θέση του οικισμού δεν είναι γνωστή και δεν πρέπει να γίνεται σύνδεση με την περιοχή που σήμερα έχει την ίδια ονομασία. Η αρχαία Θέρμη βρισκόταν κοντά στη θάλασσα μιας και αποτελούσε σημαντικό λιμάνι εκείνης της εποχής και το πιθανότερο είναι να βρισκόταν στη θέση που βρίσκεται το σημερινό Καραμπουρνάκι.

Θεωρείτο το σημαντικότερο λιμάνι της ευρύτερης περιοχής για πολλούς αιώνες, αφού διατηρούσε εμπορικές σχέσεις με όλες τις πόλεις του τότε ελληνικού κόσμου. Όπως αναφέρει ο Ηρόδοτος, ο στρατός αλλά και το ναυτικό του Ξέρξη, στρατοπέδευσαν στη Θέρμη κατά τη διάρκεια της εκστρατείας τους στην Ελλάδα.

Ίδρυση της πόλης:

ΗΘεσσαλονίκη, ιδρύεται το 316/315 π.Χ. από τον τότε βασιλιά της Μακεδονίας Κάσσανδρο, με την συγχώνευση των οικισμών που υπήρχαν στην γύρω περιοχή.

Ο Κάσσανδρος υπήρξε διοικητής της Μακεδονίας, κατά τη διάρκεια της εκστρατείας του Μεγάλου Αλέξανδρου στην Ανατολή. Διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στην πολιτική ζωή της περιοχής μετά το θάνατο του Μεγάλου Αλεξάνδρου και ανακηρύχθηκε βασιλιάς της Μακεδονίας το 306 π.Χ.

Εκείνη την εποχή ανθίζει το εμπόριο σε όλο τον ελληνικό κόσμο. Η Πέλλα, η πρωτεύουσα της Μακεδονίας δεν μπορούσε να αντεπεξέλθει στις ανάγκες της νέας εποχής μιας και δεν είχε άμεση επαφή με τη θάλασσα (επικοινωνούσε μέσω καναλιών).

Ο Κάσσανδρος αναγνωρίζοντας τη στρατηγική σημασία της περιοχής γύρω από τον Θερμαΐκό κόλπο, θέλησε να δημιουργήσει ένα οικονομικό και εμπορικό κέντρο για τη Μακεδονία, το όποιο θα τη συνέδεε με τις υπόλοιπες ελληνικές πόλεις. Θέλοντας να αναδείξει τη μεγάλη σημασία που είχε για αυτόν η νέα πόλη, της έδωσε το όνομα της γυναίκας του, Θεσσαλονίκης, κόρη του Φιλίππου Β’.

Η θέση της νέας πόλης ήταν ιδανική από κάθε άποψη. Βορειοδυτικά συνδεόταν με την Πέλλα την πρωτεύουσα της Μακεδονίας. Ανατολικά με τις απαραίτητες για την γεωργία και την κτηνοτροφία εύφορες εκτάσεις της Καλαμαριάς, με την Αμφίπολη και τη Θράκη. Και νότια η έξοδος προς τον Θερμαΐκό κόλπο.

Αποτέλεσμα της γεωγραφικής θέσης της, ήταν η Θεσσαλονίκη να παίξει πρωταγωνιστικό ρόλο στο εμπόριο της ευρύτερης περιοχής. Η ανάπτυξη της Θεσσαλονίκης προσέλκυσε κάτοικους των γύρω περιοχών από το Βορρά και από τις υπόλοιπες ελληνικές πόλεις, με αποτέλεσμα τη γρήγορη αύξηση του πληθυσμού της.

Εμπορεύματα και ταξιδιώτες έφταναν με καράβια στο λιμάνι της Θεσσαλονίκης από κάθε σημείο της Μεσογείου. Οι κάτοικοι της έρχονται σε επαφή με ξένες ιδέες, πολιτισμούς και θρησκείες, όπως φαίνεται από τη διάδοση ξένων λατρειών.
Η μεγάλη εμπορική δραστηριότητα προσέλκυσε και το Εβραϊκό στοιχείο. Η πρώτη εγκατάσταση των Εβραίων στη Θεσσαλονίκη πραγματοποιείται τον 3ο αι. π.Χ. Εκείνη την εποχή Εβραίοι κατοικούσαν και δραστηριοποιούνταν σχεδόν σε όλες τις περιοχές της Μεσογείου που είχαν εμπορική σημασία.

Η οικονομική ανάπτυξη της πόλης ενισχύθηκε ακόμα περισσότερο με την κυκλοφορία του δικού της νομίσματος, που διευκόλυνε ακόμα περισσότερο τις εμπορικές συναλλαγές. Η Θεσσαλονίκη απέκτησε δικαίωμα νομισματοκοπίας το 187 π.Χ. Το δικαίωμα αυτό παραχωρήθηκε (όπως και σε άλλες πόλεις της Μακεδονίας) από τον Φίλιππο Ε’.

Η Θεσσαλονίκη αποτελούσε μέρος του βασιλείου της Μακεδονίας έχοντας σχετική αυτονομία στη διοίκηση της. Η οργάνωση της πόλης ακολουθεί τα πρότυπα των άλλων ελληνικών πόλεων, με βουλή και εκκλησία του δήμου. Στην λειτουργία της πόλης επεμβαίνει η κεντρική διοίκηση του Μακεδονικού βασιλείου με τους εκεί εκπρόσωπους του και την έκδοση βασιλικών διαγραμμάτων. Η παρέμβαση της κεντρικής διοίκησης δεν είχε ως στόχο μόνο την εσωτερική λειτουργία της πόλης, αλλά και τον έλεγχο στις σχέσεις που είχε η Θεσσαλονίκη με τις υπόλοιπες ελληνικές πόλεις.

Παράλληλα με το εμπόριο και τη βιοτεχνία που άνθιζε στην Θεσσαλονίκη, αναπτύχθηκε στις γύρω περιοχές η γεωργία και η κτηνοτροφία. Η εύφορη γη και η δυνατότητα άρδευσης βοήθησαν στην παράγωγη ποικίλων προϊόντων.

Κατά την Ρωμαϊκή εποχή

Η Μακεδονία και μαζί η Θεσσαλονίκη υποτάσσεται στους Ρωμαίους το 168 π.Χ. μετά την μεγάλη νίκη του ύπατου Λεύκιου Αιμίλιου Παύλου έναντι του Περσέα τελευταίου βασιλιά της Μακεδονίας.

Η Θεσσαλονίκη βρέθηκε υπό τον έλεγχο του Αιμίλιου Παύλου. Η Μακεδονία χωρίστηκε σε τέσσερις διοικητικές περιφέρειες (“μερίδες”) με στόχο να αποφευχθεί μελλοντική συμμαχία ενάντια στη Ρώμη. Η Θεσσαλονίκη έγινε η πρωτεύουσα της δεύτερης περιφέρειας (Macedonia secunda), που εκτεινόταν από τον Στρυμόνα μέχρι τον Αξιό. Οι υπόλοιπες περιφέρειες είχαν ως κέντρα την Αμφίπολη, την Πέλλα, και την Ηράκλεια της Πελαγονίας.

Η σημαντικότερη εξέγερση κατά της Ρώμης οργανώθηκε από τον Αδραμυτιανό Ανδρίσκο . Η ήττα του στρατού του από τον Κόντιο Καικίλιο Μάτελλο οριστικοποίησε την κυριαρχία της Ρώμης στην περιοχή. Οι τέσσερις επαρχίες ενώθηκαν και ανακηρύχθηκαν Ρωμαϊκή επαρχία της Μακεδονίας.

Στην ανάδειξη της Θεσσαλονίκης ως σημείο αναφοράς της επαρχίας της Μακεδονίας ευνόησε η στρατηγική της θέση, άλλα και η στάση που τήρησαν οι κάτοικοι της κατά την εξέγερση του Ανδρίσκου.
Η Θεσσαλονίκη απέκτησε τεράστια σημασία στο πλαίσιο αυτής της νέας διευρυμένης επαρχίας και αντιμετωπίζεται με εύνοια από τους Ρωμαίους. Επιλέχθηκε ως έδρα του Ρωμαίου διοικητή της Μακεδονίας, διατηρεί την παλιά της πολιτική οργάνωση και έχει το δικό της νόμισμα.

Η ζωή των κατοίκων της Θεσσαλονίκης ωστόσο δεν ήταν καθόλου εύκολη.
Η βαριά φορολογία και η λεηλασία του πλούτου της πόλης από τους εκάστοτε διοικητές δοκίμαζαν τις αντοχές των κατοίκων.

Το ενδιαφέρον των Ρωμαίων για την Ανατολή συμβάλει στην ανάπτυξη της Θεσσαλονίκης. Η πόλη γίνεται σημαντικός στρατιωτικός και εμπορικός σταθμός μετά και την κατασκευή της Εγνατίας οδού (146- 120 π.Χ.) από τον ανθύπατο Γναίος Εγνάτιος. Ο σπουδαίος αυτός δρόμος ξεκινούσε από την τις ανατολικές ακτές της Αδριατικής, και έφτανε ως τον Έβρο. Η Εγνατία συνδεόταν με τη δυτική είσοδο της πόλης και ακολουθούσε περίπου τον σημερινό δρόμο προς Καβάλα. Η Εγνατία οδός που διασχίζει σήμερα το κέντρο της πόλης αποτελεί προέκτασή της.

Η επέκταση της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας προς βορρά, αναβαθμίζει ακόμα περισσότερο τη Θεσσαλονίκη καθώς αποτελεί τη βασική έξοδο από το βορρά προς τη θάλασσα.

Κατά τη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου της Ρώμης μεταξύ των δημοκρατικών και των αυτοκρατορικών, η Θεσσαλονίκη αποτέλεσε σημαντικό κέντρο εξελίξεων. Ο Πομπήιος μαζί με πιστούς σε αυτόν ύπατους και συγκλητικούς, εγκαθίσταται για λίγο στη Θεσσαλονίκη. Μετά τον θάνατο του Ιουλίου Καίσαρα ( 42 π.Χ), οι δολοφόνοι του, Βρούτος και Κάσσιος καταφεύγουν στη Μακεδονία. Η Θεσσαλονίκη υποστηρίζοντας τους αυτοκρατορικούς, Αντώνιο και Οκταβιανό, αρνήθηκε να δεχτεί τους Βρούτο και Κάσσιο. Χαρακτηριστική είναι και η αντίδραση του Βρούτου, πριν τη μάχη των Φιλίππων, που υποσχέθηκε ότι θα επιτρέψει στους στρατιώτες του να λεηλατήσουν τη Θεσσαλονίκη εάν νικούσαν.

Μέτα τη μάχη των Φιλίππων, οι Θεσσαλονικείς υποδέχονται τους νικητές Αντώνιο και Οκταβιανό με ιδιαίτερες τιμές, και στήνεται τιμητική αψίδα προς τιμήν τους.

Οι νικητές ανταμείβουν τους κατοίκους της Θεσσαλονίκης για τη στάση τους, ανακηρύσσοντάς την “ελεύθερη πόλη”. Η Θεσσαλονίκη αποκτά αρκετά προνόμια και οι κάτοικοι απαλλάσσονται από τη φορολογία.

Στα χρόνια που ακολουθούν η πόλη απολαμβάνει την ειρήνη και η επέκταση της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας προς την ανατολή και τον βορά απομακρύνουν τον κίνδυνο επιθέσεων από τα βαρβαρικά φύλα. Η Θεσσαλονίκη ως “ελεύθερη πόλη” εξελίσσεται ως κέντρο πολιτισμού στα Βαλκάνια. Διοργανώνονται μεγάλες γιορτές τα Ολύμπια και τα Πύθια, μουσική και γυμναστικοί αγώνες, αντίστοιχοι αυτών της Ολυμπίας.

Ο Απόστολος Παύλος κηρύσσει στη Θεσσαλονίκη το 50 μ.Χ η οποία έγινε η “ Χρύση Πύλη” για τη διάδοση του Χριστιανισμού στην Ευρώπη. Ο Απόστολος Παύλος κηρύσσει αρχικά στην Εβραϊκή συναγωγή της πόλης και ακολουθούν συγκεντρώσεις πιστών σε σπίτια και δημόσιους χώρους.

Οι Εβραίοι της Θεσσαλονίκης, δυσαρεστημένοι με τη μεγάλη απήχηση του κηρύγματος του Απόστολου Παύλου αντέδρασαν. Ο απόστολος εκδιώκεται από την πόλη, όμως παρά τις αντιδράσεις αρκετοί κάτοικοι της πόλης ασπάστηκαν τις ιδέες του Χριστιανισμού και δημιουργούν την πρώτη χριστιανική κοινότητα. Η Θεσσαλονίκη τους επόμενους αιώνες θα αποτελέσει σημείο αναφοράς του χριστιανικού κόσμου.

Στα μέσα του 3ου αιώνα μ.Χ παρατηρείται κινητικότητα στη βαλκανική χερσόνησο και νέοι κίνδυνοι απειλούν την Μακεδονία και τη Θεσσαλονίκη, η οποία αποτελεί το σημαντικότερο σταυροδρόμι της περιοχής.

Η Θεσσαλονίκη δέχεται τρεις Επιδρομές των Γότθων την περίοδο 254-269. Και στις τρεις κατάφερε να μείνει όρθια και να απωθήσει τους εισβολείς χάρη στα ισχυρά της τείχη και την σθεναρή αντίσταση των κατοίκων της.

Σε μια περίοδο εντόνων εξελίξεων στη ρωμαϊκή αυτοκρατορία, το 293 μ.Χ. ιδρύεται η Τετραρχία και η αυτοκρατορία κυβερνάται από τους Διοκλητιανό, Μαξιμιανό, Κωνστάντιο Χλωρό και Γαλέριο.

Η ρωμαϊκή αυτοκρατορία πλέον αποτελείται από δυο τμήματα, το ανατολικό και το δυτικό. Ο Διοκλητιανός και ο Γαλέριος διοικούν το ανατολικό τμήμα και ο Μαξιμιανός με τον Κωνσταντίνο τον Χλωρό το δυτικό τμήμα.

Έδρα του Γαλερίου μετά το Σίρμιο έγινε η Θεσσαλονίκη στην οποία έχτισε σημαντικά ρωμαϊκά δημόσια κτήρια. Το Γαλεριανό Ανάκτορό, τη Rotonda, την Αψίδα του Γαλέριου (Καμάρα), τον ιππόδρομο, και την Ρωμαϊκή Αγορά.

Γαλεριανό Ανάκτορό στην Πλατεία Ναυαρίνου

Ροτόντα

Όταν ξεκίνησαν οι διωγμοί των Χριστιανών, με διαταγή του Γαλέριου συλλαμβάνεται και εκτελείται με μαρτυρικό θάνατο ο Άγιος Δημήτριος, ο οποίος είχε αναλάβει πλούσια φιλανθρωπική και θρησκευτική δράση για να μεταδώσει τις Χριστιανικές ιδέες.

Μετά τον Θάνατο του Διοκλητιανού και του Μαξιμιανού η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία βρίσκεται στη δύση της και παρακμάζει. Εξωτερικοί και εσωτερικοί παράγοντες προκαλούν μετατόπιση του ενδιαφέροντος στην ανατολή έως ότου αντικατασταθεί οριστικά από την Βυζαντινή αυτοκρατορία.

Βυζαντινή εποχή

Ο 4oς αιώνας φέρνει μεγάλες αλλαγές στη Ρωμαϊκή αυτοκρατορία και κατ’ επέκταση στη Θεσσαλονίκη. Σταματούν οι διωγμοί των χριστιανών και ο χριστιανισμός επικρατεί οριστικά ως η κύρια θρησκεία. Η πρωτεύουσα της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας μεταφέρεται στην Κωνσταντινούπολη (330) και η Θεσσαλονίκη μπαίνει σε μια νέα πορεία συμβασιλεύουσας . Η Βυζαντινή Θεσσαλονίκη εξελίσσεται σε σημαντικό κέντρο χριστιανισμού και συχνά αποτελεί σημείο αναφοράς στις πολιτικές εξελίξεις της αυτοκρατορίας.

Η Θεσσαλονίκη χάρη στην ισχυρή γεωπολιτική της θέσει παίζει πρωταγωνιστικό ρόλο στην οικονομική και πνευματική εξέλιξη της ευρύτερης περιοχής. Στους αιώνες που ακολουθούν εμφανίζονται νέοι κίνδυνοι που απειλούν την πόλη.

Το 322/23 βρίσκεται στην πόλη ο Μέγας Κωνσταντίνος κατά τις προετοιμασίες για την επερχόμενη σύγκρουση του με τον Λικίνιο, διοικητή του ανατολικού τμήματος της αυτοκρατορίας. Κατά τη διαμονή του στην Θεσσαλονίκη κατασκευάζει λιμάνι στο νοτιοδυτικό άκρο της πόλης για να οργανώσει εκεί τον ισχυρό του στόλο. Ο Κωνσταντίνος νικά τον Λικίνιο και τον αιχμαλωτίζει, για να τον στείλει εξόριστο στη Θεσσαλονίκη όπου μετά από λίγους μήνες θανατώνεται με εντολή του πρώτου.

Το 379 ο Μέγας Θεοδόσιος κάνει τη Θεσσαλονίκη έδρα του για να αντιμετωπίσει τους Γότθους οι οποίοι κατά ομάδες λεηλατούσαν την Μακεδονία, τη Θράκη και την Θεσσαλία. Αφού νίκησε τους Γότθους (378) προχώρησε σε ανοικοδόμηση των τειχών και ενίσχυσε την οχύρωση της πόλης. Ο Θεοδόσιος βαπτίζεται χριστιανός από τον αρχιεπίσκοπο Θεσσαλονίκης και εκδίδει διάταγμα με το οποίο ο χριστιανισμός γίνεται η επίσημη θρησκεία του κράτoυς .