Υψόμετρο
260 μ.
Απόσταση
Πρόσβαση με
γεννήθηκα εδώ έχω πάει μου άρεσε θέλω να πάω 0 2 1 0

για να συμμετέχετε, χρειάζεται να δημιουργήσετε λογαριασμό

Στην τοποθεσία αυτή θα βρείτε
  • ΑΤΜ
  • Δημοτικό Σχολείο
  • Εκκλησία σε λειτουργία
  • Εστιατόρια - ταβέρνες
  • Παραδοσιακός οικισμός
  • Ιατρείο
  • Καφενεία
  • Λύκειο
  • Μπακάλικο
  • Νεκροταφείο
  • Νηπιαγωγείο
  • Παιδική χαρά
  • Φούρνο
  • Εκκλησία
  • Εμπορικά καταστήματα
  • Ενοικιαζόμενα δωμάτια
  • Μανάβικο
  • Ξενοδοχείο
  • Παιδικό σταθμό
  • Πολιτιστικό κέντρο
  • Σινεμά
  • Σούπερ μάρκετ
  • Τράπεζα
  • Φαρμακείο
  • Ψιλικατζίδικο - περίπτερο

Ανάφη


Ανάφη, η Άγρια ομορφιά...

Περήφανη νύμφη του Αιγαίου η Ανάφη σήμερα, η νοτιοανατολικότερη από όλες τις Κυκλάδες, εκπληκτικά γεώμορφη και απόκρημνη, τολμά να καμαρώνει την άγρια ομορφιά της μόλις 26,7 nmi (ναυτικά μίλια) από την θρυλική γειτόνισσα, τη Σαντορίνη...απλώνοντας τα αμμουδερά ακρογιάλια της ίσαμε την άνω οριογραμμή του Κρητικού Πελάγους.

Η Χώρα

Η Χώρα της Ανάφης, ο μοναδικός οικισμός του νησιού που αριθμεί περι τους ....... μόνιμους κατοίκους, είναι πυραμιδωτά χτισμένη σε μια απο τις πιο ψηλές κορυφές ΒΔ του νησιού. Λουσμένη στο φως, ατενίζει απρόσκοπτα το πέλαγος, αφήνοντας όμως ακάλυπτα τα πλάγια της στους μανιασμένους αγέρηδες που συνήθως φυσούν. Αλλά αυτό θα' πρεπε μάλλον να είναι το τίμημα για τη θέα της Ανάφης! Γιατί εδώ, όπου σταθείς κι όπου βρεθείς, το μάτι σου χορταίνει γαλάζιο, μια του ουρανού και μια της θάλασσας, ενώ το αυτί σου γεμίζει από το φλοίσβο του κύματος που  σκάει στο ακρογιάλι. Και το ηλιοβασίλεμα : Αχ, το ηλιοβασίλεμα! Γιατί πουθενά αλλού ο ήλιος δε δύει όπως δύει στην Ανάφη! Με την καρέκλα στραμμένη στο πέλαγος, να  καρτεράς τον ήλιο χρυσοκόκκινα τα βουνά να βάψει! Για να πεις στο τέλος χαλάλι κι ο άνεμος και τα τόσα σκαλιά χαλάλι!

Η αρχιτεκτονική

Σκαλιά, πολλά σκαλιά... μακρόστενα ανηφορικά δρομάκια με σκαλιά διασχίζουν τη Χώρα απ’ άκρη σ’ άκρη, ίσαμε την κορυφή που ήταν χτισμένο άλλοτε το περήφανο Κάστρο των Σανούδο, απομεινάρι πλέον και λέιψανο μιας άλλης εποχής. Με τις ίδιες αυτές πέτρες, όταν κάποτε οι Φράγκοι φύγουν και οι πειρατές δε λυμαίνονται το Αιγαίο πια, οι Αναφαίοι θα χτίσουν τη σημερινή Χώρα. Τα σπίτια καλοβαλμένα και στριμωχτά, αρκετά σε σχήμα θόλου ώστε την πρώτη φορά που τ' αντικρύζεις, νομίζεις ότι ειναι εκκλησιά. Οι θόλοι αυτοί, είναι χαρακτηριστικό δείγμα της γνωστής αναφιώτικης αρχιτεκτονικής που έφτασε κάποτε μέχρι και τα ανάκτορα του Όθωνα, όταν ο τελευταίος επέλεξε Αναφαίους τεχνίτες στο παλάτι του. Εκεί σε κάποιες γωνιές της  Αθήνας, κάτω από τον ιερό βράχο της Ακρόπολης, ακόμα και σήμερα, μάρτυρας της αναγκαστικής μετοίκησης των Αναφαίων- για ένα καλύτερο μέλλον- στην Πρωτεύουσα, τα Αναφιώτικα. 

Οι εκκλησίες
Στα σοκάκια ανάμεσα ξεπροβάλουν εκκλησάκια μικρά, θολωτά ή μη, που μόνο ένας μικρός ασβεστωμένος σταυρός τα κάνει να ξεχωρίζουν. Μόνο ο Άγιος Νικόλαος, η Μητρόπολη του νησιού, ο μεγάλος τρουλαίος ναός της Χώρας, με δίτοξο κωδωνοστάσι, δεσπόζει αρχοντικά στη μεγάλη επίπεδη κυκλική πλατεία του νησιού, όπου συνήθως τελούνται  βαπτίσια και γάμοι.

Η μυθολογία
Ανάφη...γιατί ανεφάνη λένε από τα κύματα μια νυχτα σκοτεινή κι αφέγγαρη, όπου η θάλασσα φουρτουνιασμένη έφτανε ίσαμε τον ουρανό και οι αργοναύτες γύριζαν ανυποψίαστοι απ’ του Αιήτη το παλάτι...Και ήταν τόση η σκοτεινιά και τα κύματα που η Αργώ σίγουρα θα όδευε ολοταχώς προς τον Άδη... αν τελευταία στιγμή, δε σήκωνε ο Ιάσωνας τα χέρια του ψηλά, θυσίες και δώρα ακριβά τάζοντας στους Δελφούς να πάει. Κι ο Απόλλωνας τον ικέτη  εισάκουσε, έριξε τη σαγίτα του και το σκοτάδι φωτίστηκε κι εκεί ακριβώς που το Αιγαίο διαδέχεται το Κρητικό, ένα μικρό νησί μέσα σε λάμψη θε'ι'κή ανεφάνη. Ευθύς οι αργοναύτες προσορμίστηκαν και στο νησί που το είπαν Ανάφη, έχτισαν τέμενος και βωμό για να δοξάζουν οι άνθρωποι εις το εξής, το θεό που τους εσωσε από βέβαιο χαμό.  Θεό που τον είπαν Αναφαίο και Αιγλήτη, από την αίγλη που έδωσε και ανεφάνη η Ανάφη!

Ο ναός του Απόλλωνα

Αδιάσειστη απόδειξη της μυθολογικής εκδοχής της Ανάφης, η οποία μνημονεύεται διεξοδικά από τον Ι.Θ.Κακριδή στο βιβλίο του, Ελληνική Μυθολογία, αποτελεί ο ναός του Απόλλωνα του Αιγλήτη, στα θεμέλια του οποίου χτίστηκε το 1850 η μονή της Ζωοδόχου Πηγής , 9 km ΝΑ της Χώρας. Στο ναό αυτό βρέθηκε ένα υπέροχο άγαλμα του Αιγλήτη Απόλλωνα, αρχα'ι'κής περιόδου από μάρμαρο Ανάφης, που δυστυχώς εκλάπη από βρετανούς περιηγητές και πωλήθηκε το 1740 σε βρετανό αξιωματούχο, οι απόγονοι του οποίου το δώρισαν με τη σειρά τους στο Βρετανικό μουσείο, το οποίο κοσμεί μέχρι και σήμερα. Σύμφωνα με τον Κακριδή, όταν ο Ιάσωνας και οι αργοναύτες προσάραξαν στο νησί και άρχισαν να χτίζουν το ναό του Απόλλωνα, η Μήδεια και οι συντρόφισσές της άρχιζαν να πειράζουν τους άντρες, λέγοντας προστυχόλογα. Έκτοτε, όποτε εορτάζονταν ο Απόλλωνας ο Αιγλήτης στην Ανάφη, οι γυναίκες συνήθιζαν να βωμολοχούν σε ανάμνηση ακριβώς αυτού του γεγονότους...

Τα φίδια

Εκτός από τη μυθολογική ερμηνεία για την πρόελευση του ονόματος της Ανάφης, αξίζει ν προσθέσουμε άλλη μία, εξίσου διαδεδομένη. Ανάφη από το  α (το στερητικό)+ όφις  δηλ. όχι φίδια δηλ. το νησί χωρίς φίδια! Σύμφωνα με μαρτυρίες των κατοίκων, στην Ανάφη δε ζουν φίδια και όταν κάποτε επιστήμονες έφεραν φίδια στο νησί αυτά δεν επιβίωσαν, κατά άλλους δε, διέφυγαν στη θάλασσα. Να φταίει η γειτνίαση με τη γεωλογική και ηφαιστειογενή ιδιομορφία της γειτονικής Θήρας; Πάντως στο νησι αφθονεί η ακίνδυνη Αγαιόσαυρα, το κλασικό είδος σαύρας των Κυκλάδων, ενώ η παντελής απουσία φιδιών θα κάνει τους περιπάτους σας στο νησί σαφώς πιο ανέμελους...

Το μελίσσι

Μία από τις βασικότερες ασχολίες των Αναφαίων κατοίκων από την αρχαιότητα έως σήμερα, που παρά την τουριστική άνθιση του νησιού, ανάλογα με την χρονιά, συναγωνίζεται σε έσοδα το οικοδομικό – τον δεύτερο πυλώνα της τοπικής οικονομίας μετά το τουριστικό...είναι η μελισσοκομία.

Το μέλι της Ανάφης (ανθόμελο, θυμαρίσιο) είναι εξαιρετικής ποιότητας όχι μόνο γιατί ολόκληρο το νησί είναι ένας απέραντος βοτανόκηπος από αρωματικά αγριολούλουδα και θυμάρι αλλά και λόγω της  πρωτόγονης φυλής μελισσιού που εκτρέφεται αιώνες τώρα και παρά τις προσπάθειες των εντόπιων να την αναμείξουν με άλλες ηπιότερες (από Ιταλία ή Κρήτη), για ένα ανεξήγητο λόγο, παραμένει άγρια. 

Η φυλή αυτή (πιθανόν Κεκρόπεια) λέγεται ότι προήλθε από την Αφρική (κατά Μάργκαρετ Κέννα-κοινωνική ανθρωπολογο που μελέτησε για δεκαετίες το νησί) ή από την Κύπρο (κατά Στέφανο Ήμελλο, καθηγητή και ερευνητή της ελληνικής λαογραφίας της Ακαδημίας Αθηνών που επίσης μελέτησε το νησί).  Σε αρκετά σημεία υπάρχουν προειδοποιητικές πινακίδες και οι περιηγητές καλούνται να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί κατά την περίοδο της αυξημένης ανθοφορίας (εαρινή) , όπου τα σμάρια των μελισσών βγαίνουν για να τρυγήσουν.

Αξίζει να σημειωθεί ότι λόγω της αγριάδας και της επιθετικότητας της φυλής, στο παρελθόν τα μελίσσια  χρησιμοποιούντο με επιτυχία, ως το μοναδικό αμυντικό όπλο των κατοίκων έναντι των ληστρικών επιδρομών και πολιορκιών, την εποχή ακόμα που λυμαίνονταν το νησί Ευρωπαίοι, Έλληνες (Μανιάτες ) και Οθωμανοί πειρατές. Δεν είναι λίγες οι φορές που οι κάτοικοι της Χώρας υποδέχονταν στα Καταλυμάτσα (το αρχαίο λιμάνι) τους πειρατές ή  κλείνονταν στο Κάστρο κρατώντας τις λεγόμενες ‘υψέλες, τα κυλινδρικά πήλινα αγγεία/ κυψέλες της εποχής, και όταν πλησίαζε ο εχθρός τα έσπαγαν εξαπολύοντας το άγριο μελίσσι εναντίον του, τρέποντας τον συχνά σε φυγή. 

 Οι «’υψέλες» αυτές, προϊόν της εγχώριας κεραμοποιίας, φτιαγμένες από άργιλο και χώμα του λόφου της Βαγιάς - όπου δραστηριοποιούνταν οι τελευταίοι αγγειοπλάστες του νησιού,   τοποθετούνταν οριζόντια, συνήθως ανατολικά, μέσα σε φυσικά κοιλώματα βράχων (θυρίδες) ή μέσα σε τεχνητά σπιτάκια από πέτρες, για προφύλαξη από τον ισχυρό άνεμο που πνέει συχνά στο νησί. Το στόμιο της ‘υψέλης σκεπάζονταν από μια κυκλική εφαρμοστή πλάκα που άφηνε μόνο σε ένα σημείο της οπή (τον κάματο) για να μπορούν να μπαινοβγαίνουν οι μέλισσες. Το ιδανικό σημείο για τις  ‘υψέλες (μελισσοτόπι ) ήταν το προφυλαγμένο από το βοριά και μακριά από σελλάδες (αυχένες) γιατί εύκολα μπορούσαν να κατέβουν οι μέλισσες αλλά δύσκολα να γυρίσουν...Όταν τα τελευταία χρόνια οι ‘υψέλες αντικαταστάθηκαν από σύγχρονες (κυψέλες) επαναχρησιμοποιήθηκαν ως γλάστρες κυρίως σε αυλές σπιτιών, που απαντώνται σε αφθονία στο νησί.

Αγαπημένα βοτάνια της μέλισσας εκτός από το θυμάρι, από τα οποία συλλέγει την κυριότερη τροφή της, την γύρη ( κέραθος) είναι το χηνοπόδι , το γαϊδουράγκαθο, το Στραgούρι, η πολύ μυριστική Δεσποινοβοτανιά και ο κρυφός έρωτας.  

Η μέλισσα της Ανάφης εκτός από άγρια είναι και έξυπνη καθότι λαμβάνει ατομική προφύλαξη από τον κυριότερο εχθρό της, τον δυνατό κυκλαδίτικο άνεμο, που δύναται να την παρασύρει ή και  να τη σκοτώσει , όταν εξορμάει για να βοσκήσει στη φύση.  Σύμφωνα με περιγραφές των κατοίκων (βιβλίο Ήμελλου-Κέννα) όταν φυσάει πολύ η ίδια η μέλισσα κατεβαίνει και πιάνει ένα πετραδάκι με τα πόδια της (σαβούρα) και το χρησιμοποιεί ως έρμα για να αποκτήσει μεγαλύτερη ευστάθεια κατά την πτήση της. Μέθοδος βέβαια καταγεγραμμένη από την αρχαιότητα, από τον παραδοξογράφο Αιλιανό.

Ως τοπικός άγιος -προστάτης των παλαιών  μελισσοκόμων της Ανάφης αναφέρεται ο Όσιος Αλέξιος (17 Μαρτίου), σε  αντίθεση με την υπόλοιπη Ελλάδα που θεωρούν αντίστοιχο προστάτη τους, τον Άγιο Φιλάρετο τον Ελεήμων (1 Δεκεμβρίου).

Μήνυμα της άριστης μελισσοκομίας του νησιού κατά την αρχαιότητα αλλά και της μέλισσας ως σύμβολο γενικότερα που απηχεί πιθανόν μνήμες και επιρροές από τη Μινωική Κρήτη… έρχονται να φέρουν στο φως τέσσερα χάλκινα νομίσματα της Ανάφης (περίπου 300 π.Χ. ) που φυλάσσονται στο βρετανικό μουσείο του Λονδίνου, των οποίων η μία πλευρά κοσμείται από το κεφάλι του Απόλλωνα του Αιγλήτη (που λατρεύονταν κατά αποκλειστικότητα στο νησί) και η άλλη από μία μέλισσα. Λόγω των μεγάλων εσόδων που είχε ο ναός του Απόλλωνα τότε ως μεγάλος προσκυνηματικός προορισμός / Ασκληπιείο, η Ανάφη ήταν αρκετά πλούσια ώστε να παράγει τα δικά της νομίσματα, γεγονός που συνεχίστηκε μέχρι και τα ελληνιστικά χρόνια. Όσον αφορά τη δεκαετία του 1960 το σύμβολο στην επίσημη σφραγίδα του νησιού εξακολουθεί να είναι μία μέλισσα. 

Σύμφωνα με την Μάργκαρετ Κέννα που έφτασε στο νησί το Μάιο του 1966 και μελέτησε το νησί για πάνω από 5 δεκαετίες… η συνολική παραγωγή μελιού τη δεκαετία του ’60 κυμαίνονταν από 4 έως 6 τόνους ετησίως ,  ενώ από καταγραφή του 2005 η ποσότητα μελιού έφτασε τους 16 τόνους συνολικά, το πιθανότερο λόγω της μείωσης του αριθμού των αιγοπροβάτων. Στη σημερινή καταγραφή του μελισσοκομικού συνεταιρισμού (2019) οι δηλωθέντες μέλισσες είναι 1200 άτομα (που αναλογούν σε 50 πήλινα ‘υψέλια) και η εκτιμώμενη παραγωγή μελιού, όταν η χρονιά είναι καλή, είναι 3-5 τόνοι Ανθόμελο που συλλέγεται το Μάιο (Συνάθι ή Συναθήσο) και 10-12 τόνους θυμαρίσιο που συλλέγεται Αύγουστο- Σεπτέμβριο.

Αρκετές πληροφορίες λαογραφικού ενδιαφέροντος για το πως εξέτρεφαν τα μελίσσια οι Αναφαίοι κάτοικοι, πρακτικές και εργαλεία που χρησιμοποιούσαν τότε, ορολογία κ.α. περιέχονται με πλήρη λεπτομέρεια και εικονογράφηση στο βιβλίο της Ακαδημίας Αθηνών,  «Ανάφη» του Στέφανου Ήμελλου- Μάργκαρετ Κέννα. Μαρτυρία επίσης της χρήσης του μελισσιού ως όπλο κατά της  πειρατείας περιέχεται στην τηλεοπτική σειρά «Οι πειρατές  του  Αιγαίου» που προβλήθηκε στο open  tv το Μάιο του 2019, με τίτλο «Φωτιά στις Κυκλάδες».  

Σε πλήρη αρμονία με το φυσικό περιβάλλον, με ελάχιστες παρεμβάσεις από τότε που κάθε  οικογένεια σχεδόν είχε τα υμενόπτερα της όπως ακριβώς είχε τα  κατσίκια και τις κότες της... η μελισσοκομία σήμερα, εκτός από βιοποριστική ανάγκη, εξακολουθεί να αποτελεί κυρίως μεράκι και παράδοση για τον Αναφαίο κάτοικο, δίνοντας όπως και τότε ένα προϊόν απαράμιλλης γεύσης και αρώματος : 
Το αναφιώτικο μέλι! 

Κείμενα και άλλο υλικό για την Ανάφη:

Το μελίσσι: https://docs.google.com/document/d/1CN014muAW0eJS4TFyCw0uu435W0vmgpBLBaFNuDvorM/edit?usp=sharing

 

Εκδηλώσεις