Άγιος Νικόλαος (λιμάνι)

Υψόμετρο
0
Απόσταση
Πρόσβαση με
γεννήθηκα εδώ έχω πάει μου άρεσε θέλω να πάω 0 1 0 0

για να συμμετέχετε, χρειάζεται να δημιουργήσετε λογαριασμό

Στην τοποθεσία αυτή θα βρείτε
  • ΑΤΜ
  • Εστιατόρια - ταβέρνες
  • Καφενεία
  • Μπακάλικο
  • Ενοικιαζόμενα δωμάτια
  • Ξενοδοχείο
  • Δημοτικό Σχολείο
  • Εκκλησία
  • Εκκλησία σε λειτουργία
  • Εμπορικά καταστήματα
  • Ιατρείο
  • Λύκειο
  • Μανάβικο
  • Νεκροταφείο
  • Νηπιαγωγείο
  • Παιδική χαρά
  • Παιδικό σταθμό
  • Παραδοσιακός οικισμός
  • Πολιτιστικό κέντρο
  • Σινεμά
  • Σούπερ μάρκετ
  • Τράπεζα
  • Φαρμακείο
  • Φούρνο
  • Ψιλικατζίδικο - περίπτερο

Άγιος Νικόλαος (λιμάνι)


Άγιος Νικόλαος, το Επίνειον !

Στη νότια πλευρά του νησιού, μόλις 3 km περίπου από τη Χώρα Ανάφης, απλώνεται ο γραφικός όρμος του Αγίου Νικολάου, ο Γιαλός, όπως αγαπάνε να λένε οι ντόπιοι. Κύριο λιμάνι σήμερα και παλαιότερα μεγάλος οικισμός όπως μαρτυρούν τα αρκετά διώροφα σπιτάκια με τις επίπεδες σκεπές, αριθμεί σήμερα ελάχιστους κατοίκους που έρχονται μόνο το καλοκαίρι.  Πήρε το όνομά του από τον προστάτη των θαλασσών και των θαλασσοπόρων,  Άγιο Νικόλαο, στη Χάρη Του οποίου ήταν  αφιερωμένο αρχικά ένα μικρό ημι-υπόγειο εκκλησάκι που μόλις μετά βίας ξεχώριζε από το δρόμο. Αργότερα θα κτισθεί ακριβώς από πάνω, μία μεγαλύτερη εκκλησία, με μονότοξο κωδωνοστάσι, που  ξαφνιάζει ευχάριστα τον επισκέπτη, μόλις ο άσπρος της σταυρός ξεπροβάλλει δειλά πίσω από μπαλκόνια και σκεπές. 

Δεκαετία του 60 :  Η προσέγγιση του Μπερτλς

Το λιμάνι του Αγίου Νικολάου μέχρι το 1984 δεν θα έχει καν μόλο ενώ μόλις το 1986 θα αποκτήσει προβλήτα για να μπορούν να δένουν τα πλοία. Μέχρι τότε μόνο μια προκυμαία θα προστατεύει από τα κύματα και τον άνεμο και τα πλοία της γραμμής θα αγκυροβολούν μακριά από την ακτή.  Η μεταφορά των ανθρώπων και των αγαθών μέχρι να φτιαχτεί η προβλήτα θα γίνεται αποκλειστικά με κωπήλατες βάρκες ή φουσκωτά, με όλη τη δυσκολία που αυτό συνεπάγεται.

Ενδιαφέρον έχει η μαρτυρία του αυστραλού δημοσιογράφου Μπέρτ Μπέρτλς (Bert Birtles) που επισκέφτηκε το νησί μαζί με τη γυναίκα του Dora την εποχή που ήταν ακόμα τόπος εξορίας (Φερβρουάριος 1936), με σκοπό να μελετήσει τη ζωή της κολεκτίβας (ομάδα συμβίωσης) των εξορίστων που ζούσαν εκεί. Στο βιβλίο που θα γράψει αργότερα “Εξόριστοι στο Αιγαίο” θα περιγράψει γλαφυρά, έπειτα από ένα επίπονο και κουραστικό ταξίδι, εν μέσω κακοκαιρίας και συνεχών απαγορευτικών... τη στιγμή της μεταφοράς τους από το πλοίο προς την ακτή με τη βοήθεια πλήθους...γυμνών ανδρών που έτρεξαν αλλαλάζοντας στη θάλασσα να τους βγάλουν κυριολεκτικά στα χέρια.  Οι άντρες αυτοί, που από μακριά φαίνονταν ως απόκοσμοι ιθαγενείς κάποιας πρωτόγονης φυλής...δεν ήταν άλλοι από τους ίδιους τους εξόριστους που η αδαμιαία τους περιβολή οφείλονταν στην έλλειψη ρουχισμού και μπανιερών.

Φαίνεται ότι η έλευση του πλοίου της γραμμής, ήταν αρκετά προβληματική το χειμώνα και η βοήθεια των εξορίστων προς τους βαρκάρηδες ήταν καθοριστικής σημασίας, οι οποίοι έπρεπε να βοηθήσουν τους ταξιδιώτες με τις αποσκευές τους να κατέβουν την ανεμόσκαλα του πλοίου και έπειτα να κωπηλατήσουν γρήγορα για να τους μεταφέρουν  στην ακτή.

Σε αντίθεση με τους ντόπιους αυτόχθονες του νησιού, που ήταν αποφασισμένοι να τα βγάλουν πέρα και χωρίς την έλευση του πλοίου, για τους εξόριστους ήταν ζήτημα τιμής να μη χάσουν τις προμήθειες τους και κυρίως την αλληλογραφία τους από την πρωτευουσα.  Συχνά μάλιστα, καθοδηγούσαν το πλοίο ανάβοντας φωτιές όταν λόγω καιρού,  ήταν αναγκασμένο να δέσει στους πιο προστατευμένους από το νοτιά κολπίσκους όπως τα  Πράσσα (ΒΔ) ή σπανιότερα το Λιβόσκοπο (ΒΑ). Οι κωπήλατες λέμβοι που χρησιμοποιούνταν εκεί, φυλάσσονταν σε ειδικά καταφύγια – πέτρινα υπόστεγα στις ακτές. Όταν δεν υπήρχε λόγος να δέσει το πλοίο, οι  εξόριστοι δεν άναβαν φωτιές. 

Τη δεκαετία του 1960 η κοινωνική ανθρωπολόγος Μάργκαρετ Κέννα θα φτάσει με τον ίδιο τρόπο στο  νησί και θα δώσει μια λεπτομερή περιγραφή του λιμανιού με πλούσιο φωτογραφικό υλικό. Όπως θα  περιγράψει στα βιβλία της, ένα φιδίσιο ανηφορικό δρομάκι, μερικώς στρωμένο και με μερικά διάσπαρτα σκαλοπάτια οδηγούσε από το λιμάνι στον ένα και μοναδικό οικισμό, το “Χωριό” , που θα μετονομαστεί αργότερα με βάση το κυκλαδίτικο τυπικό, σε Χώρα. Όπως καταλαβαίνετε, η συνέχεια για τον ταξιδιώτη που έφτανε στο νησί μετά από πολύωρο ακτοπλοικό ταξίδι, συχνά αργά τη νύχτα και με κρύο,  ήταν η ανάβαση με τα γαιδουράκια και τα μουλάρια. Μεταφορικό μέσο που θα κυριαρχεί έως το 1988-89 οπότε και θα ανοιχτούν οι πρώτοι δρόμοι. Γενικά πρέπει να ήταν κάποιος πολυ αποφασισμένος όπως ο Μπέρλτς ή η Κέννα... για να ταξιδέψει στο νησάκι της Ανάφης  εκείνη την εποχή.

Όταν το 1986 το λιμάνι αποκτήσει προβλήτα, αυτοκίνητα και φορτηγά θα μπορούν να μεταφέρουν αγαθά μέχρι το σημείο που άρχιζε το δρομάκι. Σε μερικά σημεία τα σκαλοπάτια θα στρωθούν με τσιμέντο δημιουργώντας στενές ράμπες για τα δίκυκλα. Παρ’ όλο που υπήρχε τετρακίνητο φορτηγό που κατάφερνε να φτάσει ίσαμε  το Χωριό, τα γαιδουράκια θα εξακολουθούν να αποτελούν το κύριο μεταφορικό μέσο μέχρι τη διάνοιξη του δρόμου.

Ο σταθμός

Το 1971 θα ξεκινήσει στο Γιαλό η κατασκευή του θερμικού σταθμού παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας (ντιζελοκίνητος, σε αρχικά λυόμενη κατασκευή) και το 1973 θα αρχίσει η πρώτη ηλεκτροδότηση του νησιού, με μικρή διανομή αρχικά, δίνοντας την πρώτη ώθηση στην τουριστική ανάπτυξη. Τα πρώτα δωμάτια με κοινό λουτρό και κουζίνα θα κάνουν δειλά  την εμφάνισή τους, ενώ λίγο νωρίτερα το 1972, η πρώτη ταβέρνα του νησιού θα χτιστεί στο Γιαλό, γνωστή εως και σήμερα, της κ.Πόπης...Έκτοτε θα ακολουθήσει επαρκής ηλεκτροδότηση του νησιού , με τριφασικό ρεύμα και με δυνατότητα παραγωγής σήμερα έως και 1 Mwatt, αποτελώντας  βασικό μοχλό ανάπτυξης και δίνοντας στην Ανάφη το προνόμιο να  απολαμβάνει ενεργειακή αυτονομία, όσο λίγα μικρά νησιά των Κυκλάδων. Το 2014 ο σταθμός θα συντηρηθεί πλήρως και  παρά τις αντιδράσεις των κατοίκων του Γιαλού, κυρίως λόγω ηχορύπανσης, το σχέδιο μεταφοράς του στα Πράσσα θα εγκαταλειφθεί. Όσον αφορά το μέλλον, η ένταξη του νησιού σε ένα ευρύτερο συνδεδεμένο δίκτυο ηλεκτροδότησης είναι ήδη στα σκαριά, γεγονός που θα επιφέρει μείωση του κόστους παραγωγής  και θα ανοίξει το δρόμο ίσως προς την εκμετάλλευση εναλλακτικών πηγών ενέργειας, όπως η αιολική και η ηλιακή.  Προς το σκοπό αυτό προβλέπεται μέχρι το 2023 να έχει ολοκληρωθεί η υποθαλάσσια σύνδεση με τη Σαντορίνη με ενάλιο καλώδιο. 

Το μονοπάτι

Για τους λάτρεις του περιπάτου, το ίδιο φιδίσιο ανηφορικό μονοπάτι που περιγράφει η Κέννα τη δεκαετία του 60 διατηρείται εως και σήμερα, οδηγώντας από την κάτω κεντρική πλατεία του νησιού (φούρνος) μέχρι το λιμάνι μέσα λίγα λεπτά.  Φωταγωγημένο πλέον σε όλο του το μήκος, χειμώνα καλοκαίρι, μαζί με τα υπόλοιπα φώτα της Χώρας,  δίνει   μια  απόκοσμη ρομαντική όψη στη διαδρομή, ώστε κάθε φορά που θα ανεβαίνετε ή θα κατεβαίνετε νύχτα από και προς τη Χώρα, θα απολαμβάνετε λαμπροστόλιστο το νησί.

Τα μεταξένια νερά και το ηλιοβασίλεμα

Ο Γιαλός πιο παλιά ήταν γνωστός και ως Ξώπετρα, από κάποια φυσική προεξοχή του βράχου, απ’ όπου έκαναν βουτιές οι παλιοί , στο σημείο που βρίσκεται σήμερα ο Φάρος. Οικισμός που ήδη από τη δεκαετία του 80 αριθμούσε ελάχιστους μόνιμους κατοίκους και με αρχιτεκτονική διαφορετική από τους θόλους που μας έχει συνηθίσει η  Χώρα. Σήμερα έχει απομείνει με ελάχιστα μόνο δωμάτια, το καλοκαίρι για τους τουρίστες...Το χειμώνα το μόνο που λειτουργεί είναι ο σταθμός της ΔΕΗ καθότι τα σπίτια άλλα είναι εγκαταλελλειμένα και άλλα τόσο κοντά στην παραλία που είναι εξαιρετικά δύσκολο κανείς να αντέξει τη συνεχή «μουρμούρα» της θάλασσας, το νοτιά που σηκώνει κύματα βουνά και την αμμουδιά να παρεισφρύει από κάθε χαραμάδα. Το καλοκαίρι όμως οι λιγοστοί κάτοικοι επιστρέφουν και το λιμάνι αποκτά ζωή. Ο βοριάς που παίρνει τη σκυτάλη από το νοτιά του χειμώνα, εγγυάται ήρεμη θάλασσα όλο το καλοκαίρι, εκτός ίσως από  μερικές μέρες του Αυγούστου που ξεκινάν τα μελτέμια.

Αυτό που παραμένει πάντως αναλοίωτο στο χρόνο, είναι η προτίμηση των Αναφαίων στην ανατολική παραλία του λιμανιού (υπάρχει και δυτική στο σημείο που δένει το πλοίο). Παραλία αγαπημένη, όπου όλοι οι κάτοικοι, μικροί ή μεγάλοι επιλέγουν να κάνουν τα μπάνια τους, λόγω της ωραίας χρυσαφένιας αμμουδιάς της, μιας μεγάλης σπηλιάς όπου μπορεί κανείς να προστατευτεί από το δυνατό ήλιο του μεσημεριού αλλά κυρίως λόγω της εύκολης πρόσβασης σε αυτή. Είναι ίσως η μόνη παραλία της Ανάφης με άμεση πρόσβαση, όπου μπορείς να πιεις τον καφέ σου δίπλα στο κύμα, κάτω από τις καλαμωτές ομπρέλες του μοναδικού καφέ και όποιος έχει παιδιά σίγουρα θα τη λατρέψει γιατί είναι αρκετά ρηχή ώστε να μπορούν να παίξουν με ασφάλεια. Οι τουρίστες σπάνια προτιμούν το λιμάνι μια και οι περισσότεροι αναζητούν λιγότερο προσβάσιμες παραλίες για να κάνουν κατασκήνωση και γυμνισμό.

Για όσους επιλέγουν τα πιο απογευματινά μπάνια, καθώς το κατακόκκινο ηλιοβασίλεμα της Σαντορίνης αντανακλά στον πρώτο  ορεινό όγκο του λιμανιού της Ανάφης, ο ουρανός και η θάλασσα, οι νησίδες απέναντι (Φτενά και Παχιά) και τα παραπλέοντα σκάφη, βάφονται σε όλους τους τόνους του μωβ και του ροζ δίνοντας ένα διαφορετικό ηλιοβασίλεμα, απαλό και ήσυχο. Μαγευτικό. Εξίσου βέβαια μαγευτική και η ανατολή όπως χρυσίζει πάνω από τον Κάλαμο, για όσους φεύγουν τις πρώτες πρωινές ώρες, με το πλοίο της γραμμής.

Είναι όλα αυτά τα χρώματα του λιμανιού, τα μεταξένια νερά του και η ηρεμία που αποπνέει, που σε κάνουν να το ερωτεύεσαι και να ξεχνάς ότι υπάρχουν κι αλλού ομορφιές στην Ανάφη...ειδικά αν είσαι τυχερός να σε συντροφεύουν και μερικά γλαροπούλια στη διαδρομή, που συχνά ζητιανεύουν τροφή δίπλα σε βαρκούλες και σκάφη.

Το καταφύγιο και η πολύπαθη αλιεία

Να σημειώσουμε ότι ήδη από τον Ιούνιο (2019) ξεκίνησε η κατασκευή καταφυγίου μικρών σκαφών (μαρίνα) στο λιμάνι της Ανάφης, το οποίο πλέον με τον ερχομό της Μπύγας θυμίζει μικρό εργοτάξιο. Έργο για το οποίο εκφράζονται μεν φόβοι ότι πιθανώς να αλλοιώσει την εικόνα και την καθαρότητα της παραλίας αλλά θα δώσει ώθηση δε σε άλλους τομείς όπως π.χ. στο θαλάσσιο τουρισμό και στην αλιεία. 

Αλιεία η πολύπαθη στην Ανάφη, δεδομένου ότι οι ψαράδες ελλείψει τόσο καιρό καταφυγίου, αναγκάζονται να δουλεύουν μόνο τη θερινή περίοδο και να βγάζουν τα καίκια τους το χειμώνα στη στεριά. Το καλοκαίρι επίσης, συχνά αγκυροβολούν στους βόρειους κολπίσκους μέχρι να περάσει ο νοτιάς που “πειράζει” το λιμάνι ή ακόμα χειρότερα αναγκάζονται να πηγαίνουν τα σκάφη τους στο πλησιέστερο καρνάγιο που ήταν παλαιότερα στη Σύρο ή στα Κουφονήσια και στις μέρες μας ευτυχώς, στη διπλανή Σαντορίνη. Τέλος, πολύ σημαντικό για τους  κατοίκους και επισκέπτες του νησιού, η ύπαρξη του καταφυγίου θα επιτρέπει την ασφαλέστερη προσέγγιση σκαφών σε περίπτωση  ανάγκης μεταφοράς ασθενών από και προς το νοσοκομείο της Σαντορίνης και φυσικά θα διευρύνει την  ακτοπλοική σύνδεση του νησιού με παρακείμενα νησιά.

Ευχή όλων η μελέτη για το καταφύγιο να αποδειχθεί φιλική προς το περιβάλλον ώστε το νησι να καρπωθεί όλα τα προσδοκώμενα οφέλη αλλά και να διατηρήσει τη φυσιογνωμία του, όπως πολύ εύστοχα ο Μπερτ Μπερτλς σκιαγραφεί δεκαετίες πριν : 

 

"...από απόσταση το νησί έμοιαζε σαν ασουλούπωτος ιπποπόταμος που στεκόταν ακίνητος μέσα στο νερό με τη μεγάλη του πλάτη ν’ αγγίζει ίσαμε τον ουρανό "

Μ.Μ.

Ευχαριστίες : Θερμά στον κ. Γιάννη Πατινιώτη, κάτοικο του νησιού και ιδιοκτήτη του καφέ στο λιμάνι, για την ευγενική παραχώρηση του βιβλίου του Μπερτ Μπερλτς «Εξόριστοι στο Αιγαίο» αλλά και για τη συνδρομή του γενικότερα στην έρευνά μου.

Δείτε ένα βίντεο από το λιμάνι